Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego, określany w skrócie jako „plan miejscowy”, jest dokumentem planistycznym sporządzanym na szczeblu gminnym. Plan Miejscowy, na mocy art. 14 ust. 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.) jest aktem prawa miejscowego.
Celem uchwalenia Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.) jest ustalenie przeznaczeń terenów, w tym wskazanie inwestycji celu publicznego oraz określenia sposobów ich zagospodarowania i zabudowy. Plan miejscowy nie powinien naruszać ustaleń Studium na mocy art. 20 ust. 1 ww. ustawy. W planie miejscowym przyszły inwestor może sprawdzić jakie jest przeznaczenie terenu, jak duży dom czy budynek można wybudować, oraz ile miejsca na działce może on zająć. Dodatkowo inwestor w Planie Miejscowym może mieć narzuconą dopuszczalną wysokość budynku, geometrię dachu oraz minimalną powierzchnię nowowydzielanej działki budowlanej, jak i udział powierzchni biologicznie czynnej.
O wyborze obszaru, dla którego miasto lub gmina zamierza sporządzić Plan Miejscowy, decyduje Rada Miasta lub Gminy. Granice ww. obszaru, zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.), określa się za pomocą uchwały. Może to być cały obszar miasta lub gminy, jego część, a nawet pojedyncza działka. Wybór terenów może być związany np. z potrzebami inwestycyjnymi miasta lub gminy, potrzebą uporządkowaniem przestrzeni (wprowadzenie ładu przestrzennego), ochroną danego terenu przed zabudową itp.
Planami Miejscowymi, zgodnie z art. 14 ust. 6 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.), nie są objęte tereny zamknięte, czyli np. tereny kolejowe oraz tereny wojskowe. Wyjątkiem są tereny zamknięte ustalane przez ministra właściwego do spraw transportu.
Dla niektórych obszarów, zgodnie z art. 14 ust 7 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.), sporządzenie Miejscowego Planu ma charakter obligatoryjny. Obowiązek ten wynika z przepisów odrębnych i dotyczy takich terenów, jak:
W przypadku braku obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego określenie sposobów zagospodarowania i warunków zabudowy terenu powinno nastąpić w drodze decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Lokalizacje inwestycji celu publicznego ustala się w drodze decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego stanowi uchwałę tekstowo-rysunkową. Część tekstowa planu stanowi treść uchwały, a część graficzna załącznik do uchwały.
W treści uchwały można znaleźć podstawy prawne sporządzania Miejscowego Planu, ustalenia ogólne dla całego Planu oraz ustalenia szczegółowe dla poszczególnych przeznaczeń.
W ustaleniach ogólnych opisane są m.in.: granice opracowania, zasady ochrony i kształtowania ładu przestrzennego, zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu, zasady modernizacji, rozbudowy i budowy systemów komunikacji i systemów infrastruktury, zasady i warunki scalania i podziału nieruchomości, zasady stosowania ogrodzeń, granice rozmieszczenia inwestycji o znaczeniu lokalnym i ponadlokalnym.
W ustaleniach szczegółowych mogą znaleźć się następujące informacje:
Szczegółowy zakres ustaleń opisuje §4 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2003 r., nr 164 poz. 1587).
Elementy, jakie powinien zawierać rysunek Planu wskazane są w § 7 ww. Rozporządzenia. Podstawowe barwne oznaczenia graficzne i literowe dotyczące przeznaczenia terenów powinny być zgodne z załącznikiem nr 1 ww. Rozporządzenia.
Na potrzeby opracowywania projektu Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego sporządza się opracowania mające charakter przeddecyzyjny lub oceniający. Należą do nich m.in. analiza zasadności przystąpienia do sporządzenia planu i stopnia zgodności przewidywanych rozwiązań z ustaleniami studium, opracowanie ekofizjograficzne, prognoza skutków finansowych oraz prognoza oddziaływania na środowisko.
Opracowanie ekofizjograficzne charakteryzuje poszczególne elementy przyrodnicze oraz ich wzajemne powiązania, na terenie objętym Miejscowym Planem. Celem opracowania ekofizjograficznego jest wskazanie warunków utrzymania równowagi przyrodniczej i racjonalnej gospodarki zasobami środowiska. W treści dokumentu powinno ustalić się proporcje pozwalające na zachowanie lub też przywrócenie równowagi przyrodniczej.
Prognoza skutków finansowych uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zgodnie z § 11 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. z 2003 r., nr 164 poz. 1587) powinna zawierać trzy elementy. Pierwszym z nich jest prognoza wpływu ustaleń Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego na dochody własne i wydatki gminy. Drugi element stanowi prognoza wpływu ustaleń Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego na wydatki związane z realizacją inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej. Oprócz tego w Prognozie powinny się znaleźć wnioski i zalecenia dotyczące proponowanych rozwiązań projektu Planu Miejscowego, wynikające z uwzględnienia ich skutków finansowych.
Dla sporządzonego projektu Miejscowego Planu opracowywana jest prognoza oddziaływania na środowisko Obowiązek sporządzania prognozy oddziaływania na środowisko wynika z art. 46 oraz art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 353). Prognoza wykonywana jest zgodnie z art. 51 ust.2 pkt. 1, 2 i 3 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 353).
Plan Miejscowy, zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.) sporządzany jest w skali 1:1000. W szczególnie uzasadnionych przypadkach jest dopuszczalne użycie map w skali 1:500 (gdy Plan obejmuje obszar intensywnej zabudowy lub obszar przestrzeni publicznej) lub 1:2000 (gdy Plan obejmuje inwestycje liniowe lub obszary o znacznej powierzchni). W przypadku Planów Miejscowych, które sporządza się wyłącznie w celu przeznaczenia gruntów do zalesienia lub wprowadzenia zakazu zabudowy, dopuszczalne jest wykorzystanie mapy w skali 1:5000.
Miejscowy Plan sporządza się na urzędowych kopiach map zasadniczych. Jeżeli nie opracowano takich map, dopuszcza się użycia map katastralnych, gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym.
W celu przystąpienia do sporządzania projektu Miejscowego Planu, Rada Gminy lub Rada Miasta musi podjąć uchwałę o przystąpieniu do sporządzenia Miejscowego Planu. Następnie wyznaczony zostaje termin na składanie wniosków do projektu Miejscowego Planu przez mieszkańców i przez odpowiednie instytucje. Po wpłynięciu we wskazanym terminie wniosków, następuje ich analiza. Na podstawie zebranych informacji przystępuje się do sporządzania projektu Miejscowego Planu wraz z Prognozą oddziaływania na Środowisko oraz Prognozą skutków finansowych uchwalenia planu miejscowego. Projekt jest następnie poddawany ocenie przez odpowiednie instytucje – tj. następuje uzgadnianie i opiniowanie projektu Miejscowego Planu. Kolejno wprowadza się do projektu Miejscowego Planu zmiany wynikające z uzyskanych opinii i dokonanych uzgodnień. Wówczas następuje wyłożenie projektu Miejscowego Planu do publicznego wglądu. W czasie trwania wyłożenia ma miejsce dyskusja publiczna nad projektem Miejscowego Planu (w formie spotkania z mieszkańcami). W poprzedzającym wyłożenie ogłoszeniu powinny się znaleźć terminy odnośnie trwania wyłożenia, daty i godziny odbycia dyskusji publicznej, a także terminu i miejsca składania uwag do projektu Miejscowego Planu. Po upływie wskazanego terminu, wszystkie złożone uwagi są analizowane i rozstrzygane. Jeżeli w wyniku wpływających uwag zostaną dokonane zmiany w projekcie Miejscowego Planu, następuje ponowienie procedury (ponowne opiniowanie i uzgadnianie projektu, ponowne wyłożenie do publicznego wglądu). Po tym etapie następuje uchwalenie przez Radę Miasta lub Gminy projektu Miejscowego Planu wraz z listą nieuwzględnionych uwag. Kolejno uchwalony Miejscowy Plan zostaje wysłany do Urzędu Wojewódzkiego, który sprawdza zgodność Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego z przepisami prawa. Uchwalony Plan zamieszczany jest w odpowiednim wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Udział mieszkańców w sporządzaniu projektu Miejscowego Planu zapewniają dwie ustawy.
Na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 778 z późn. zm.) mieszkańcy mają prawo składać wnioski do Miejscowego Planu (art. 17 pkt 1), mieć wgląd do projektu Planu na etapie wyłożenia do publicznego wglądu (art. 17 pkt 9), brać czynny udział w dyskusji publicznej nad przyjętymi w projekcie Miejscowego Planu rozwiązaniami (art. 17 pkt 9) oraz składać uwagi do projektu Miejscowego Planu (art. 17 pkt 11). Ustawa reguluje sposób informowania mieszkańców o terminach składania wniosków i uwag, sposobie ich składania, miejscu i czasie spotkań. Informacje te publikowane są w lokalnej prasie, w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie internetowej urzędu, oraz na tablicy ogłoszeń w Urzędzie.
W art. 39, art. 40, art. 42, art. 53, art. 54 i art. 55 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 353) zapewniono możliwość czynnego udziału społeczeństwa w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Mieszkańcy mają możliwość zapoznania się z opracowaniem ekofizjograficznym oraz prognozą oddziaływania na środowisko, w tym mają możliwość składania wniosków i uwag do Prognozy w formie i terminach określonych ww. ustawie.